Πολλά εξογκώματα εμφανίζονται στο δέρμα. Η αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά είναι γνωστό ότι άλλα συνδέονται με την γήρανση, άλλα είναι κληρονομικά ενώ άλλα συνδέονται με εσωτερικά νοσήματα.
Οι καλοήθεις βλάβες, δεν απειλούν την ζωή, αλλά αφαιρούνται για αισθητικούς λόγους ή επειδή μπορούν να γίνουν ενοχλητικές λόγω συμπτωμάτων (κνησμός, πόνος, ερεθισμός, επιμόλυνση ή αιμορραγία). Φυσικά μια βλάβη αφαιρείται προληπτικά αν υπάρχει έστω και η παραμικρή υπόνοια για καρκίνο του δέρματος. Παρακάτω παρατίθεται μια παρουσίαση, των συνηθέστερων καλοήθων βλαβών του δέρματος και του τρόπου αντιμετώπισης τους.
α) δερματοϊνωμα (dermatofibroma)
Τα δερματοϊνώματα είναι ροζ, σκοτεινέρυθρα ή σκοτεινόχρωμα και μοιάζουν με σπίλους. (ελιές) Είναι συνήθως μικρά, αλλά μπορεί να φτάσουν και το μεγέθος ροδάκινου. Τα δερματοϊνώματα, είναι σκληρά και ζαρώνουν ή εμβυθίζονται όταν τα τσιμπήσουμε. Εμφανίζονται συνηθέστερα στα πόδια των γυναικών (μηροί, κνήμες) και μπορεί να είναι ενοχλητικά γιατί κόβονται συχνά όταν οι γυναίκες ξυρίζουν τα πόδια τους. Ουσιαστικά, αποτελούν μια υπερβολική αντιδραστική ουλοποίηση και επούλωση που μπορεί να προκληθεί από κάποιον τραυματισμό όπως το τσίμπημα ενός εντόμου, ένα αγκάθι ή μία τρίχα που γύρισε προς τα μέσα. Αφαιρούνται χειρουργικά ή μπορεί να περιορισθούν σε μέγεθος με την βοήθεια της κρυοθεραπείας, των ενδοβλαβικών εκχύσεων ισχυρού κορτικοειδούς ή τον συνδυασμό των δύο αυτών μεθόδων. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν τοπικά ισχυρά κορτικοειδή υπό κλειστή περίδεση, (μεμβράνη) ώστε να αυξηθεί η απορρόφηση και η δραστικότητα της κρέμας ή της αλοιφής.
β) οζώδης κνήφη (prurigo nodularis)
H οζώδης κνήφη είναι μια ή περισσότερες πεπαχυσμένες, υπόσκληρες βλάβες που ποικίλουν σε μέγεθος από φακή μέχρι βερύκοκο. Παρουσιάζουν απολέπιση και κνησμό, αρκετά συχνά. Δεν πρόκειται για αληθινά εξογκώματα αλλά για μια ενεργή διαδικασία που συντηρείται και επιτείνεται από το ξύσιμο. Η ακριβής αιτία του έντονου κνησμού, παραμένει άγνωστη. Από τη στιγμή που μπορεί κλινικά να μιμείται το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα, έναν τύπο καρκίνου του δέρματος, η βιοψία δέρματος είναι πολλές φορές απαραίτητη.Καμμιά φορά, η οζώδης κνήφη συνδέεται με ένα άλλο νόσημα, όπως το έκζεμα, η νεφρική ανεπάρκεια ή ο καρκίνος. Η θεραπεία είναι δύσκολη. Συνήθως, γίνεται χρήση ενέσεων κορτιζόνης μέσα στην βλάβη, χρήση επιθεμάτων που περιέχουν κορτιζόνη καθώς και κρέμες, αλοιφές κορτιζόνης υπό κλειστή περίδεση, κρυοθεραπεία, αγωγή κατά του κνησμού ή απόξεση των βλαβών με τη χρήση ξέστρου.
γ) κερατοακάνθωμα
Το κερατοακάνθωμα, είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη, κωνοειδής, σαρκόχρωη βλάβη που για πολλούς αποτελεί μια παραλλαγή ή ένα πρώιμο στάδιο ενός τύπου καρκίνου του δέρματος, του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Μοιάζει με αυτό πολύ, τόσο κλινικά όσο και σε μικροσκοπικό επίπεδο. Μπορεί να μεγαλώνει γρήγορα και να καταστρέφει τους γύρω ιστούς. Αυτές οι βλάβες, αναπτύσσονται συνήθως στα άκρα. Η θεραπεία τους συνίσταται στην χειρουργική τους εξαίρεση και φυσικά το δείγμα στέλνεται για βιοψία.
δ) πυογόνο κοκκίωμα
Τα πυογόνα κοκκιώματα, είναι μικρές, ροζ ή κόκκινες βλάβες, που αποτελούνται από πολλά αιμοφόρα αγγεία. Με το παραμικρό τραύμα, οι βλάβες αυτές αιμορραγούν, πολλές φορές αρκετά και παίρνει χρόνο για να σταματήσει η αιμορραγία. (και αφού ασκηθεί αρκετή πίεση). Εμφανίζονται σε κάθε ηλικία και στα δύο φύλα, αλλά είναι πιο συχνά στα παιδιά. Υπάρχουν μερικά που εμφανίζονται στα ούλα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και εξαφανίζονται αυτόματα μετά από τον τοκετό. Η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση τους, είναι η επιφανειακή εκτομή τους (shave biopsy) και η συνακόλουθη καυτηρίαση της βάσης τους με διαθερμοπηξία ή laser. Άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται είναι η χειρουργική τους αφαίρεση, ο καυτηριασμός τους και η κρυοθεραπεία.
ε) κύστεις (επιδερμιδική και σμηγματογόνος)
Η κύστη, είναι μια κοιλότητα που δημιουργείται είτε από απόφραξη των πόρων του δέρματος, είτε όταν δημιουργείται φλεγμονή από τρίχα που γύρισε προς τα μέσα. Οι επιδερμιδικές κύστεις έχουν ένα κεντρικό άνοιγμα (πόρος) από το οποίο αναδύεται ένα πηχτό, λευκωπό, δύσοσμο υλικό όταν πιεσθεί. (μυρίζει σαν χαλασμένο τυρί). Όταν εντοπίζονται στις ανώτερες στοιβάδες του δέρματος, έχουν κίτρινο ή λευκωπό χρώμα και εμφανίζουν ευρυαγγείες στην επιφάνεια τους. Οι επιδερμιδικές κύστεις, εμφανίζονται κυρίως στο πρόσωπο, στον λαιμό και στην πλάτη. Οι τριχειληματικές κύστεις, (δηλαδή αυτές που προέρχονται από τρίχες που γύρισαν προς τα μέσα), εντοπίζονται κυρίως στο τριχωτό της κεφαλής. Η κληρονομικότητα, παίζει ρόλο, ιδιαίτερα σε ασθενείς με πολλαπλές βλάβες. Οι επιδερμιδικές κύστεις, μπορούν να εμφανισθούν ύστερα από χειρουργική επέμβαση ή τραυματισμό του δέρματος. Όταν μια κύστη μεγαλώνει γρήγορα και μαζεύει πύον, δημιουργείται μια βλάβη μεγάλη σε μέγεθος που ονομάζεται απόστημα, η οποία απαιτεί διάνοιξη και παροχέτευση του περιεχομένου και του τοιχώματος, ξέπλυμα των υπολλειμάτων με τοπική διήθηση betadine, καθώς και την λήψη αντιβιωτικού από το στόμα καθώς και αντιφλεγμονώδους ενώ τοπικά χρησιμοποιείται αντισηψία με betadine ή με μη ιωδιούχο αντισηπτικό σε περίπτωση θυροειδοπάθειας. Το ιδανικό είναι να αφαιρεθεί η κύστη όταν δεν φλεγμένει (βρίσκεται σε φάση ηρεμίας) και μέσα από μία τομή του δέρματος να αφαιρεθεί en block δηλαδή εξ’ολοκλήρου σαν μπαλίτσα, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι την αφαιρέσαμε όλη με επιτυχία. Αυτό γίνεται με την αποκόλληση της κύστης με ειδικά χειρουργικά εργαλεία. Όταν μια κύστη αρχίζει να μεγαλώνει γρήγορα, αρχίζει να ερεθίζεται, σπάει ή αρχίζει να πονάει, πρέπει να εξεταστεί άμεσα από δερματολόγο.
στ) κέχρια
Τα κέχρια, θεωρούνται σαν μίνι επιδερμιδικές κύστεις. Συχνά, εμφανίζονται στο πρόσωπο ως μεμονωμένες ή πολλαπλές λευκωπές βλάβες μεγέθους κεφαλής καρφίτσας και είναι συχνές σε νέες ηλικίες (εφηβεία) αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις στην τρίτη ηλικία. (σύνδρομο Favre-Racouchaut). Το αίτιο της εμφάνισης τους δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά εμφανίζονται ύστερα από τραυματισμούς του δέρματος ή μετά από χειρουργείο. Επίσης, μπορεί να είναι αποτέλεσμα ορμονικών διαταραχών ή απόφραξη ς των πόρων του δέρματος σε άτομα με πολύ λιπαρό δέρμα ιδιαίτερα ύστερα από την εφαρμογή πολύ λιπαρής ενυδατικής κρέμας ή μάσκας στο πρόσωπο. Η καλύτερη και πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης τους είναι ο καθαρισμός προσώπου που πραγματοποιείται στο ιατρείο μας.
ζ) σμηγματογόνες υπερπλασίες
Εμφανίζονται σαν μικρές λευκωπές ή κίτρινες βλάβες, κυρίως στο μέτωπο ατόμων με λιπαρό δέρμα. Στην επιφάνεια τους, διακρίνονται μικρά αιμοφόρα αγγεία. (ευρυαγγείες). Καμμιά φορά, οι βλάβες αυτές κλινικά μοιάζουν με ένα τύπο καρκίνου του δέρματος, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Όταν συμβαίνει αυτό, χρειάζεται να κάνουμε βιοψία δέρματος για να ξεχωρίσουμε τι από τα δύο είναι, αν και πλέον, με τις νέες τεχνικές μικροσκόπησης του δέρματος όπως η δερματοσκόπηση, ο έμπειρος και εκπαιδευμένος στην τεχνική αυτή δερματολόγος, μπορεί να διαγνώσει σωστά ποιά από τις δύο αυτές βλάβες είναι παρούσα στον ασθενή του. Η θεραπεία των σμηγματογόνων υπερπλασιών, περιλαμβάνει τον καυτηριασμό, την κρυοθεραπεία, το λέιζερ και την φωτοδυναμική θεραπεία.
η) βλεννώδης ψευδοκύστη (μυξοειδής κύστη)
Πρόκειται για βλάβες που είναι ι διαυγείς και απελευθερώνουν ένα διαφανές, παχύρευστο υγρό όταν πιεστούν. Συνήθως, εμφανίζονται στο δέρμα που καλύπτει την βάση ή το άκρο κάποιου δακτύλου του χεριού και επηρεάζουν την ανάπτυξη του όνυχα, δημιουργώντας μία αύλακα στο νύχι. Αυτές οι βλάβες, δεν είναι πραγματικές κύστεις, αλλά αντιπροσωπεύουν μία εκφυλιστική διαδικασία του δέρματος κατά την οποία, συσσωρεύεται κολλώδης ουσία που μοιάζει με ζελέ. Συνήθως, αυτό το μόρφωμα, είναι βαθύ και επικοινωνεί με την άρθρωση. Για τον λόγο αυτό, υποτροπιάζει συχνά μετά από την θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει χειρουργική αφαίρεση, ενδοβλαβικές εκχύσεις κορτιζόνης ή κρυοθεραπεία.
θ) λιπώματα
Τα λιπώματα είναι καλοήθεις εσωτερικοί όγκοι του δέρματος, που δεν φαίνονται κλινικά αλλά μόνο ψηλαφώνται. Είναι μαλακά, ευπίεστα, ανώδυνα, διαφόρου μεγέθους και μπορεί να εντοπίζονται οπουδήποτε στο σώμα. Μπορεί να είναι μεμονωμένα, ή να υπάρχουν πολλαπλές βλάβες, κάτι που παρατηρείται συχνά. Η αντιμετώπιση τους γίνεται χειρουργικά με αφαίρεση, με λίποαναρρόφηση ή με έκχυση εντός της βλάβης λιπολυτικής ουσίας όπως η φωσφατιδυλχολίνη. (ενδοβλαβική μεσοθεραπεία).
ι) ξανθελάσματα
Τα ξανθελάσματα, αναπτύσσονται στα βλέφαρα και είναι κιτρινωπά ή λευκωπά. Είναι αποτέλεσμα συσσώρευσης λίπους στο δέρμα. Καμμιά φορά, συνδέονται με αυξημένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια και υποχωρούν αυτόματα, αν γίνει επαναφορά των τιμών της χοληστερίνης κα ι των τριγλυκεριδίων στα φυσιολογικά επίπεδα. Τις περισσότερες φορές πάντως, είναι άγνωστης αιτιολογίας (στην ιατρική λέμε κάτι που δεν ξέρουμε που οφείλεται, ιδιοπαθές). Αποτελούν κυρίως αισθητικό πρόβλημα, αν και αν είναι ευμεγέθη ενοχλούν την όραση καθώς παρεμβάλλονται στο οπτικό πεδίο, οπότε στην περίπτωση αυτή χρειάζεται να καταστραφούν. Αυτό γίνεται είτε χειρουργικά με νυστέρι,είτε με δερμοαπόξεση με την βοήθεια του ξέστρου, είτε με καυτηριασμό, είτε με κρυοθεραπεία, είτε με λέιζερ είτε με χημικό peeling, (τοπική εφαρμογή τριχλωροξεικού οξέος), είτε με την εφαρμογή πλάσματος που είναι μια καινούργια, πολλά υποσχόμενη θεραπεία, όπου με την βοήθεια μιας ειδικής συσκευής που περιέχει πλάσμα, καταστρέφονται οι βλάβες εξ’αποστάσεως, χωρίς να ακουμπάμε πάνω στο δέρμα με την βοήθεια σπινθήρα που απελευθερώνεται. Ύστερα από μία σύντομη περίοδο αποκατάστασης όπου υπάρχει ένα μικρό αιμάτωμα, τόσο το αισθητικό όσο και το λειτουργικό αποτέλεσμα, είναι άριστο. Φυσικά, το καλύτερο αποτέλεσμα επιτυχάνεται με τον συνδυασμό των παραπάνω θεραπειών. Δυστυχώς η υποτροπή των βλαβών ύστερα από τις θεραπείες δεν μπορεί να αποκλειστεί αλλά για να συμβεί αυτό, πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια.
κ) συριγγώματα
Πρόκειται για μικρές βλάβες των ιδρωτοποιών αδένων, μεγέθους 2 χιλιοστών. Εμφανίζονται κυρίως στις γυναίκες, συνήθως στο κάτω βλέφαρο και είναι στο χρώμα του δέρματος. Οι βλάβες μπορεί να είναι και λευκές. Είναι ασυμπτωματικές. Η θεραπεία, περιλαμβάνει καυτηριασμό, χειρουργική αφαίρεση, λέιζερ ή δερμοαπόξεση.
λ) τριχοεπιθηλιώματα
Είναι μικρά, στο χρώμα του δέρματος και κυρίως εμφανίζονται στο πρόσωπο και στον λαιμό και μπορεί να μοιάζουν με το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα ( βασικοκυτταρικό καρκίνωμα), ένα είδος καρκίνου του δέρματος. Η αιτιολογία τους δεν έχει ξεκαθαριστεί απόλυτα. Σε μερικούς ανθρώπους, μπορεί να είναι πολυάριθμα και μεγάλα. Αν βρίσκονται κοντά στο μάτι και το αυτί, μπορεί να επηρεάσουν την λειτουργία τους και να γίνουν ενοχλητικά. Τα απομακρύνουμε χειρουργικά, με λέιζερ ή με δερμοαπόξεση.
μ) νευροϊνώματα
Τα νευροϊνώματα μοιάζουν με σπίλο χωρίς χρώμα (λευκωπό) αλλά είναι πολύ μαλακά. Είναι συνήθως ασυμπτωματικά αλλά καμμιά φορά, μπορεί να πονάνε κατά την ψηλάφηση. Είναι καλοήθη μορφώματα και προέρχονται από νευρικά κύτταρα του δερματος. Όταν είναι πολύ ενοχλητικά, αφαιρούνται χειρουργικά. Υπάρχει ένα κληρονομικό νόσημα που λέγεται νευροϊνωμάτωση (νόσος του Von Reclinghausen) στο οποίο υπάρχουν πολλαπλά νευροϊνώματα, υπερχρωματικές κηλίδες και βλάβες καθώς και φακίδες στις μασχάλες. Υπάρχουν πολλαπλές παραλλαγές του νοσήματος κάποιες από τις οποίες, συνδέονται με όγκους του εγκεφάλου και εσωτερικά νευροϊνώματα. Αυτοί οι ασθενείς απαιτούν συχνή παρακολούθηση και κλινικό έλεγχο.
ν) αιμαγγειώματα (κερασόχρωα αιμαγγειώματα)
Είναι καλοήθη μορφώματα, που αποτελούνται από πολλαπλά, μικρά αιμοφόρα αγγεία. Η τυπική βλάβη, είναι μικρή σαν φακή, κόκκινου σκούρου χρώματος (κερασόχρωη) και εμφανίζεται κυρίως στο σώμα των ενηλίκων. Μπορούν να εμφανιστούν όμως και στα άκρα, αν και σπανιότερα. Μερικά, μπορεί να είναι μεγαλύτερα και να εμφανίζουν μωβ χρώμα. Συνήθως είναι ασυμπτωματικά, αλλά ιδίως τα μεγαλύτερα, μπορεί να αιμορραγούν. Όταν έχουμε μαζική εμφάνιση αιμαγγειωμάτων σε μικρό χρονικό διάστημα, καλό είναι να αποκλειστεί ηπατική νόσος ή κάποια νεοπλασία (σύνδρομο Leser-Trelat). Η αντιμετώπιση τους γίνεται είτε με καυτηριασμό, είτε με λέιζερ ή με κρυοθεραπεία.
ξ) σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις
Πρόκειται για βλάβες με μυρμηκιώδη εμφάνιση, με τραχεία σκληρή ανώμαλη επιφάνεια, οι οποίες μπορεί να είναι λείες, επίπεδε ς ή επηρμένες. Ποικίλουν σε χρώμα από σαρκόχρωες ή στο χρώμα του δέρματος, μέχρι σκούρο μαύρο. Καμμιά φορά, παρουσιάζουν μια μίξη καφέ και μαύρου χρώματος και στην περίπτωση αυτή ομοιάζουν κλινικά με άτυπο σπίλο ή μελάνωμα που είναι ένας θανατηφόρος καρκίνος του δέρματος, οπότε στην περίπτωση αυτή πρέπει να πραγματοποιηθεί βιοψία του δέρματος, για να αποκλειστεί κάτι τέτοιο. Ευτυχώς, σήμερα ο δερματολόγος έχει στο οπλοστάσιο του ένα δυνατό όπλο την δερματοσκόπηση, που είναι η μικροσκόπηση του δέρματος και η δυνατότητα να βλέπει σε μεγάλη μεγέθυνση κάτω από το δέρμα, χάρη σε ειδικά όργανα τσέπης που λέγονται δερματοσκόπια, με τα οποία ο έμπειρος στην δερματοσκόπηση δερματολόγος, μπορεί να ξεχωρίσει αποτελεσματικά την καλοήθους φύσης σμηγματορροϊκή υπερκεράτωση από το κακόηθες μελάνωμα του δέρματος, οπότε δεν χρειάζεται να φτάσουμε στην βιοψία του δέρματος.
Συνήθως οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις είναι πολλαπλές σε αριθμό. Είναι συχνότερες σε άτομα μεγάλης ηλικίας και είναι συχνή η κληρονομικότητα σε αυτές. Δεν έχουν καμμία σχέση με τις ελιές (σπίλους) και δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος κακοήθους εξαλλαγής τους. Μερικές ευμεγέθεις σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις, μπορούν να φαγουρίζουν, να αιμορραγούν ή να επιμολυνθούν οπότε στην περίπτωση αυτή καλό είναι να αφαιρεθούν. Κυρίως, αποτελούν αισθητικό πρόβλημα αν και όπως προαναφέρθηκε, με το τρίψιμο με τα ρούχα ή με το σφουγγάρι του μπάνιου, μπορούν να φαγουρίζουν, να πονάνε ή να αιμορραγούν. Η μόνη περίπτωση που θα πρέπει να μας ανησυχήσει, είναι αν εμφανιστούν πολλαπλές βλάβες σε σύντομο χρονικό διάστημα όπως προαναφέρθηκε με τα αιμαγγειώματα, κάτι που μπορεί να υποκρύπτει κακοήθεια, καθώς αυτή η μαζική εμφάνιση καλοήθων βλαβών του δέρματος, (σύνδρομο Leser-Trelat) μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της δράσης ουσιών που εκκρίνονται από όγκους (καρκίνους) του πεπτικού, του αναπνευστικού, του ουροποιητικού ή του αίματος οπότε και απαιτείται ο ανάλογος έλεγχος. Έτσι, στις περιπτώσεις αυτές, κάνουμε καρκινικούς δείκτες και αξονική θώρακος-κοιλίας.
Θεραπευτικά, υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης των σμηγματορροϊκών υπερκερατώσεων. Μπορεί να γίνει απόξεση και καυτηριασμός, laser, κρυοθεραπεία, απόξεση και καταστροφή της βάσης τους με την τοπική εφαρμογή τριχλωροξεικού οξέος (50 ή 70% όπως χρησιμοποιείται στο χημικό peeling), καθώς και shave (κατ’εφαπτομένη) εκτομή τους σε κάποιες περιπτώσεις. Στα χέρια του έμπειρου δερματολόγου, το τελικό αποτέλεσμα είναι άριστο. Βεβαίως, πρέπει να τονιστεί πως επειδή στις περισσότερες των περιπτώσεων οι βλάβες είναι κληρονομούμενες γενετικά και η προδιάθεση του οργανισμού για να τις αναπτύξει υπάρχει, μετά από άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα παρατηρείται υποτροπή τους αν και συνήθως όχι στα σημεία που καταστράφηκαν οι προϋπάρχουσες βλάβες.
ο) Θηλώματα (ακροχορδώνες) ή κοινώς κρεατοελιές
Πρόκειται για καλοήθη επάρματα του δέρματος, μισχωτά, που προεξέχουν από την επιφάνεια της επιδερμίδας. Το μέγεθος τους ποικίλει: συνήθως είναι από μεγέθους φακής ενώ μπορεί να φτάσει και σε μέγεθος μπιζελιού, οπότε στην περίπτωση αυτή, καλούνται ινοεπιθηλιακοί πολύποδες του δέρματος. Πρόκειται για εντελώς καλοήθη μορφώματα του δέρματος που ποτέ δεν προξενούν κάποιο πρόβλημα, παρά μόνο αισθητικά καθώς και ενόχληση από την τριβή με τα ρούχα ή με το σφουγγάρι του μπάνιου. Συνήθως, εμφανίζονται σε παχύσαρκα άτομα που ιδρώνουν πολύ, αν και όχι αποκλειστικά. Οι θέσεις εμφάνισης τους είναι κυρίως οι επιφάνειες του σώματος που τρίβονται μεταξύ τους, όπου εκεί αναπτύσσονται πολύ υγρασία και ζέστη. Οι επιφάνειες αυτές, καλούνται στην ιατρική γλώσσα, παρατριμματικές και είναι ο λαιμός, οι μασχάλες και οι μηρογενετικές πτυχές. (τα σκέλια). Επίσης, συχνά εμφανίζονται και περιοφθαλμικά, δηλαδή γύρω από τα μάτια, οπότε στην περίπτωση αυτή, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά, ακόμα και για την όραση όταν είναι ευμεγέθη και πολύ κοντά στο μάτι.
Το χρώμα τους, ποικίλει από το χρώμα του δέρματος μέχρι σκούρο καφέ ή μαύρο και όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι εντελώς καλοήθη. Η μόνη περίπτωση που μπορεί να μας ανησυχεί, είναι όπως με τα αιμαγγειώματα και τις σμηγματορροΪκές υπερκερατώσεις, όταν εμφανίζονται πολλά μαζί σε μικρό χρονικό διάστημα, οπότε μπορεί να είναι αποτέλεσμα ουσιών που εκκρίνονται από καρκίνους, άρα πρέπει να αποκλεισθεί εσωτερική κακοήθεια του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού συστήματος, με απεικονιστικές μεθόδους (αξονική) (σύνδρομο Leser-Trelat). Σπανιότερα, μπορούν να εμφανιστούν και σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως η κοιλιά, η πλάτη και ο θώρακας. Έχει παρατηρηθεί αυξημένη συχνότητα τους σε άτομα με σιδηροπενική αναιμία, σάχαρο ή θυροειδοπάθεια, οπότε καλό είναι αν κάποιο άτομο τα εμφανίζει και δεν έχει γίνει σχετική διερεύνηση, να γίνει. Καμμιά φορά, μεμονωμένες ή και περισσότερες βλάβες, μπορούν να μαυρίσουν και να νεκρωθούν. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό και μπορεί να συμβεί εύκολα και εξηγείται ως εξής: η κάθε βλάβη, «φυτρώνει» (προσφύεται) στο δέρμα και επικοινωνεί με αυτό, με έναν ειδικό μίσχο, από τον οποίο τρέφεται (περνάνε αγγεία και νεύρα). Αν για κάποιο λόγο όπως το τρίψιμο με ένα στενό ρούχο, ο μίσχος αυτός περιστραφεί, η βλάβη στραγγαλίζεται, νεκρώνεται και στη συνέχεια πέφτει. (παλιά το έκαναν αυτό οι γιαγιάδες στα χωριά, με σπάγγο).
Θεραπευτικά, τα θηλώματα, αντιμετωπίζονται εύκολα. Ύστερα από ένεση τοπικού αναισθητικού, ή ακόμα και χωρίς αυτή, με την χρήση τοπικής αναισθητικής κρέμας δύο ώρες πριν την επέμβαση, (μεμβράνη) οι βλάβες κόβονται με ψαλίδι και η βάση τους καυτηριάζεται με λέιζερ ή με ηλεκτροκαυτηριασμό. (διαθερμία). Επίσης, το κάψιμο της βάσης μπορεί να γίνει και με επίθειξη τριχλωροξεικού οξέος, (από 30 ως 70% αναλόγως της περιοχής). Επίσης, χρησιμοποιείται κατά κόρον και η κρυοθεραπεία για την αντιμετώπιση τους με εξαιρετικά αποτελέσματα. Οι βλάβες που είναι κοντά ή πάνω στα γεννητικά όργανα, πρέπει να εγείρουν υποψίες και να ξεχωρίσουν, από τα κονδυλώματα, οπότε στις περιπτώσεις αυτές, χρειάζεται ένα καλό σεξουαλικό ιστορικό. (αν εμφανίστηκαν μετά από επαφή, αν υπάρχει ιστορικό κονδυλωμάτων του/της ασθενούς ή του/της συντρόφου τους.
π) σπίλοι (ελιές)
Οι σπίλοι (ελιές), είναι καλοήθεις μελαχρωματικές βλάβες που μπορεί να είναι από κόκκινες ή στο χρώμα του δέρματος μέχρι πολύ μαύρες ή να έχουν πολλά χρώματα. Υπάρχουν σπίλοι παρόντες από την γέννηση και άλλοι που εμφανίζονται αργότερα. Επίσης, το μέγεθος τους ποικίλει σημαντικά από μεγέθους φακής, μέχρι να καταλαμβάνουν το μισό σώμα όπως γίνεται με τους συγγενείς γιγαντιαίους σπίλους. (bath-trunk nevus). Μπορεί να είναι επίπεδοι ή επηρμένοι και συνήθως είναι ασυμπτωματικοί. Εμφανίζονται οπουδήποτε στο σώμα. Ο αριθμός των σπίλων, αυξάνει μέχρι κάποια ηλικία, μετά από την οποία αρχίζει να μειώνεται (γύρω στα 50). Συνήθως σχετίζονται με την έκθεση στον ηλιακή ακτινοβολία, αλλά παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως η κληρονομικότητα. Τα άτομα με πολλαπλούς σπίλους ή εκείνα που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με μελάνωμα, πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τον δερματολόγο για πιθανή εξαλλαγή του σπίλου (ελιάς), σε μελάνωμα. Πάντως, συνήθως το μελάνωμα εμφανίζεται εξ’αρχής ως τέτοιο οπότε είναι πολύ μικρότερη η πιθανότητα να εμφανιστεί μελάνωμα σε προϋπάρχουσα ελιά, δηλαδή μια ελιά να εξαλλαγεί σε μελάνωμα. Πάντως οποιαδήποτε ελιά του σώματος, θεωρητικά μπορεί να εξαλλαγεί σε μελάνωμα. Τα ύποπτα σημεία, είναι η ασυμμετρία, τα ανώμαλα όρια, η ποικιλοχρωμία, η μεγάλη διάμετρος, η ταχεία επέκταση και η δημιουργία εξογκώματος σε αρχικά επίπεδη βλάβη. Πάντως, όλες οι αλλαγές σε έναν σπίλο δεν υποκρύπτουν κακοήθεια καθώς πολλές αποτελούν και φυσιολογικό φαινόμενο όπως συμβαίνει με τις μεταβολές που υφίστανται οι σπίλοι κατά την εγκυμοσύνη όπου διογκώνονται,φουσκώνουν και αλλάζουν χρώμα κάτι που έχει σαν αιτιολογία τις ορμονικές μεταβολές που υπάρχουν στην εγκυμοσύνη. Φαίνεται ότι οι ελιές είναι ευαίσθητες στις ορμονικές μεταβολές πιθανώς λόγω της ύπαρξης ορμονικών υποδοχέων σε αυτές. Μάλιστα, πολλές από τις ελιές που μεταβάλλονται κατά την εγκυμοσύνη, επανέρχονται στην προηγούμενη τους κατάσταση μετά το τέλος της εγκυμοσύνης.
Οι ελιές (σπίλοι) αφαιρούνται κυρίως όταν υπάρχει υπόνοια κακοήθους εξαλλαγής τους σε μελάνωμα. Στη περίπτωση αυτή, αφαιρούνται χειρουργικά με υγιή όρια γύρω από τον σπίλο και στην συνέχεια μπαίνουν ράμματα. Άλλες τεχνικές βιοψίας σπίλων είναι η κατ’εφαπτομένη επιφανειακή βιοψία (shave biopsy) καθώς και η punch biopsy με ειδικό εργαλείο του δερματολόγου που αφαιρεί μόνο ένα τμήμα της βλάβης και το στέλνει για βιοψία και για ιστολογική εξέταση. Οι σπίλοι, επίσης μπορεί να αφαιρεθούν για αισθητικούς λόγους ή αν προκαλούν ενοχλητικά συμπτώματα.
Συμπερασματικά, σήμερα ο δερματολόγος έχει την δυνατότητα να βάζει την διάγνωση, να παρακολουθεί και να θεραπεύει με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα τις καλοήθεις βλάβες του δέρματος.