Το δέρμα, όπως και όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος, υφίσταται μέσα από τη πάροδο του χρόνου, τη διαδικασία της γήρανσης. Θα πρέπει να διακρίνουμε τη γήρανση, σε δύο κατηγορίες: τη γονιδιακή γήρανση, που είναι γενετικά καθορισμένη και την περιβαλλοντική γήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα επίδρασης παραγόντων του περιβάλλοντος. Τέτοιοι παράγοντες, είναι το κάπνισμα, το άγχος, η κακή διατροφή, η έλλειψη ύπνου, ποικίλα νοσήματα και κυρίως ο ήλιος, που προκαλεί τη λεγόμενη φωτογήρανση.
Τι είναι όμως η φωτογήρανση;
Ορίζεται ως το επακόλουθο της αθροιστικής δερματικής βλάβης, που έχει προκαλέσει η υπεριώδης ακτινοβολία, με το πέρασμα των χρόνων. Σε αντίθεση με τη γονιδιακή γήρανση που αφορά μόνο υπερήλικες, η φωτογήρανση μπορεί να ξεκινά πολύ νωρίτερα, αναλόγως και με την έκθεση στον ήλιο, από την ηλικία των 30-35 ετών. Από τι χαρακτηρίζεται η φωτογήρανση; Tα κλινικά ευρήματα, είναι τα εξής: δέρμα χαλαρό, ανώμαλη δερματική επιφάνεια με εναλλασσόμενες περιοχές βαριάς ατροφίας και υπερπλασίας, ευρυαγγείες, μελαχρωματικές βλάβες, (εφηλίδες, μέλασμα, επίπεδες σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις), απώλεια ελαστικότητας, ξηρότητα, τραχύτητα, βάθυνση των φυσιολογικών πτυχών του δέρματος, λεπτές και βαθιές ρυτίδες, καλοήθεις, προκακοήθεις και κακοήθεις όγκοι του δέρματος (ακτινικές υπερκερατώσεις, νόσος του Bowen, βασικοκυτταρικά επιθηλιώματα, ακανθοκυτταρικά επιθηλιώματα, μελανώματα)
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη φωτογήρανση;
Το πρώτο πράγμα που έχει σημασία, είναι η πρόληψη. Αποφυγή του ηλίου, όσο το δυνατόν περισσότερο και ιδιαίτερα στη παιδική, εφηβική και πρώιμο νεανική ηλικία, ακόμα και τον χειμώνα. Επειδή όμως αυτό είναι πρακτικά αδύνατο, θα πρέπει κανείς να παίρνει τα μέτρα του από πολύ μικρή ηλικία. Οι ειδικοί, υπολόγισαν ότι οι κάτοικοι των αστικών κέντρων, λαμβάνουν ως τα 18, πάνω από το 70% της συνολικής δόσης της υπεριώδους ακτινοβολίας που λαμβάνουν σε όλη τους τη ζωή. Τα μέτρα συνίστανται στη χρήση καπέλου με φαρδύ γείσο, σωστή επιλογή των ενδυμάτων (ανοιχτόχρωμα και να καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματος), σωστή επιλογή και χρήση αντηλιακών.
Επίσης, τακτική επίσκεψη στον δερματολόγο μας ώστε να προλάβουμε τις συνέπειες της φωτογήρανσης, πριν είναι αργά. Σήμερα, οι δερματολόγοι, διαθέτουν τη δυνατότητα της χαρτογράφησης των ελιών (σπίλων) του σώματος και καταγραφής αυτών σε αρχείο, με όλα τα στοιχεία του ασθενή, ώστε να γίνονται ορατές τυχόν αλλαγές της ελιάς μέσα στο χρόνο και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως για να μην εξελιχθεί η ελιά σε μελάνωμα. Η χαρτογράφηση, πρέπει να γίνεται κάθε 6 μήνες. Επίσης, καλό είναι να συνοδεύεται από δερματοσκόπηση, όπου φαίνεται η ελιά με τη βοήθεια μεγεθυντικού πολωμένου φωτός και διακρίνονται τυχόν κακοήθεις αλλοιώσεις.
Η θεραπεία της φωτογήρανσης, είναι σήμερα πιο εφικτή από ποτέ, χάρη στη παρουσία πολλών εναλλακτικών λύσεων στα χέρια του δερματολόγου.
Ξεκινώντας από τα πιο απλά, υπάρχουν διάφορες κρέμες που είτε ενυδατώνουν το δέρμα και αντιμετωπίζουν τη ξηρότητα, είτε επιβραδύνουν τη φωτογήρανση και αναστρέφουν σε μεγάλο βαθμό τις λεπτές ρυτίδες και τις δυσχρωμικές αλλοιώσεις . Σε αυτή τη κατηγορία, ανήκουν κρέμες που περιέχουν ουσίες όπως τα άλφα-υδροξυοξέα, τη βιταμίνη C, τη βιταμίνη Ε, το συνένζυμο Q, κρέμες με ιμικουιμόδη, φλουορακίλη και κυρίως τα ρετινοειδή (είναι παράγωγα της βιταμίνης
Α). Οι ουσίες αυτές, εφόσον χορηγηθούν και χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορεί να βοηθήσουν εντυπωσιακά στην αντιμετώπιση της φωτογήρανσης.
Επειδή όμως έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά όπως ερυθρότητα, ξεφλούδισμα και φαγούρα, είναι αναγκαίο η εφαρμογή τους να γίνεται με βάση τη σύμφωνη γνώμη και τις οδηγίες του δερματολόγου.
Σήμερα, υπάρχουν και χάπια για την αντιμετώπιση της φωτογήρανσης. Τέτοια είναι η ισοτρετινοίνη σε χαμηλή δόση, χάπια που περιέχουν συνένζυμο Q, βιταμίνη C και άλλα. Αυτό που σήμερα έχει φέρει επανάσταση στην αντιμετώπιση της φωτογήρανσης, είναι η ανάπτυξη των επεμβατικών θεραπειών που έχει στα χέρια του ο δερματολόγος.
Η δερμοαπόξεση, δηλαδή η αφαίρεση ορισμένων στοιβάδων της επιδερμίδας ή και του χορίου για την άμβλυνση των λεπτών ρυτίδων και των δυσχρωμικών αλλοιώσεων. Η δερματοαπόξεση μπορεί να γίνει με χημικό τρόπο, όπως είναι το χημικό πίλινγκ που είναι η εφαρμογή ουσιών στο δέρμα όπως τα άλφα-υδροξυοξέα, το τριχλωροξικό οξύ, η φαινόλη, τα πίλινγκ αποχρωματισμού και άλλα.
Επίσης, μπορεί να γίνει με μηχανικό τρόπο, με τη βοήθεια μικροκρυστάλλων (peeling μικροκρυστάλλων), με τη φρέζα, με τη βοήθεια της κρυοθεραπείας (cryopeeling) και φυσικά με τη χρήση των επεμβατικών λέιζερ (λέιζερ έρβιου, fractional laser CO2,fractional laser Erbium,NdYag).
H μεγάλη πρόοδος στη δερμοαπόξεση, είναι τα λεγόμενα lunch-time treatments, δηλαδή οι θεραπείες που γίνονται με τα νεότερα κλασματικά λέιζερ (fractional laser), που συνδυάζουν υψηλή αποτελεσματικότητα με ελάχιστη περίοδο αποκατάστασης, πράγμα που επιτρέπει στον ασθενή να επιστρέφει άμεσα στη δουλειά του.
Τα εμφυτεύματα. Στη κατηγορία αυτή, ανήκουν ουσίες που αμβλύνουν ακόμα και τις πιο βαθιές ρυτίδες.
Διακρίνονται σε μόνιμα, ημιμόνιμα και απορροφήσιμα. Επειδή τα μόνιμα εμφυτεύματα έχουν το μειονέκτημα ότι αν κάτι δεν πάει καλά ή δεν είναι της αρεσκείας του ασθενή δεν μπορούν να αφαιρεθούν, στη θέση τους χρησιμοποιούνται πλέον περισσότερο τα ημιμόνιμα και απορροφήσιμα εμφυτεύματα, κύριοι εκπρόσωποι των οποίων είναι το υαλουρονικό οξύ, το πολυγαλακτικό οξύ, ο υδροξυαπατίτης και η αυτόλογη μεταμόσχευση λίπους (ο γιατρός δηλαδή παίρνει λίπος από ένα σημείο του σώματος του ασθενούς για να το μεταμοσχεύσει με μια βαθιά ρυτίδα). Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε με τα εμφυτεύματα, είναι η επανάκτηση του τριγώνου της νεότητας, στο πρόσωπο.
Αν χαράξουμε μια νοητή γραμμή που ενώνει τα δύο ζυγωματικά, σαν βάση του τριγώνου, ενώ η κορυφή, είναι στο πηγούνι. Αυτό, με τη πάροδο του χρόνου, λόγω της βαρύτητας και της μείωσης του υαλουρονικού οξέος, χάνεται. Με τα εμφυτεύματα, αποκαθιστούμε τον όγκο στη μεσότητα του προσώπου, επιτυγχάνοντας έτσι ένα “non-surgical face-lift”.
Η βοτουλινική τοξίνη, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των ρυτίδων έκφρασης (μεσόφρυο, πόδι χήνας, μετωπιαίες ρυτίδες, ρυτίδες λαιμού).
Η μεσοθεραπεία, χρησιμοποιείται κατά κόρον τα τελευταία χρόνια, ώστε να περνάμε ενεργές ουσίες στο δέρμα, παρακάμπτοντας τον φραγμό της επιδερμίδας. Γίνονται μικρές, επιφανειακές ενέσεις σε όλο το πρόσωπο μιγμάτων που περιέχουν βιταμίνες, υαλουρονικό οξύ, συνένζυμο Q και άλλα.
Η κρυοθεραπεία, είναι πολύ αποτελεσματική για την αντιμετώπιση πολλών συνεπειών της φωτογήρανσης, όπως ακτινικών υπερκερατώσεων, βασικοκυτταρικών επιθηλιωμάτων, (επιφανειακού τύπου) νόσου Bowen, εφηλίδων, φακίδων, σμηγματορροϊκών υπερκερατώσεων, θηλωμάτων.
Η χειρουργική αντιμετώπιση μεγάλων όγκων του δέρματος, όπως βασικοκυτταρικών, ακανθοκυτταρικών και μελανωμάτων, είναι επίσης στο οπλοστάσιο του δερματολόγου.
Με τη χρήση του παλμικού φωτός και της διαθερμίας, αντιμετωπίζονται επιτυχώς, εντοπισμένες και διάχυτες αγγειακές βλάβες (ποικιλόδερμα Civatte, ευρυαγγείες, ροδόχρους νόσος, κερασόχρωα αγγειώματα).
Συμπερασματικά, σήμερα περισσότερο παρά ποτέ, ο δερματολόγος, διαθέτει τα μέσα, να διαγνώσει, να προλάβει αλλά και να θεραπεύσει τις συνέπειες της φωτογήρανσης.
