Πρόκειται για ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, που οφείλεται στο μικρόβιο με την ονομασία ωχρό τρεπόνημα.(treponema pallidum) και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μιας ανώδυνης διάβρωσης στο σημείο της μόλυνσης. Συνοδεύεται από διόγκωση των λεμφαδένων, σύντομα ύστερα από την μόλυνση, ενώ έχουμε διασπορά της λοίμωξης, αν δεν γίνει θεραπεία και περνά σε δεύτερο ή τρίτο στάδιο. Τα τελευταία χρόνια, η συχνότητα της σύφιλης αυξήθηκε λόγω της μετανάστευσης και κυρίως από άτομα που προέρχονται από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Η σύφιλη είναι συχνότερη στις ακόλουθες ηλικιακές ομάδες: 15-19 ετών, 20-39 ετών και 40-49 ετών.
Κυρίως προσβάλλονται οι άντρες και σε σχέση με τις γυναίκες, η αναλογία είναι δύο προς ένα ως τέσσερα προς ένα. Ομάδες υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη σύφιλης, είναι οι ομοφυλόφιλοι, οι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών (ναρκωτικών) και οι εκδιδόμενες γυναίκες.
Η περίοδος επώασης, ποικίλει από 10 ως 90 μέρες και ο μέσος όρος είναι οι 21 μέρες.
Συνήθως ξεκινά με μια ανώδυνη διάβρωση, στρογγυλή, σαν να «έχει γίνει με διαβήτη», με επηρμένα άκρα, που βγάζει ένα λεπτό,πυώδες, έκριμμα. Το μέγεθος της διάβρωσης, κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά ως 1-2 εκατοστά. Όταν το έλκος της σύφιλης γίνει επώδυνο, συνήθως αυτό σημαίνει ότι επιμολύνθηκε από σταφυλόκοκκο. Μπορεί να ε μφανίστει σε οποιοδήποτε σημείο των αντρικών και των γυναικείων γεννητικών οργάνων αλλά και στον πρωκτό, στο στόμα, στα χείλη, στη γλώσσα, στις αμυγδαλές, στα δάκτυλα των χεριών, (οπού εκεί είναι επώδυνο), στο στήθος και στη θηλή του μαστού. (αναλόγως του είδους της επαφής). Μετά από μία εβδομάδα, προκαλείται διόγκωση των λεμφαδένων της περιοχής που εμφάνισε το έλκος, αλλά συνήθως αυτοί δεν είναι επώδυνοι και είναι από τη μία πλευρά του σώματος. Η διάγνωση της σύφιλης, γίνεται με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις από το αίμα και με έκριμμα και καλλιέργεια από την αλλοίωση (το έλκος).
Αν η σύφιλη δεν θεραπευτεί, μεταπίπτει στο δευτερογόνο στάδιο (αν και καμμιά φορά, η σειρά μπορεί να είναι και αντίστροφη). Το δεύτερο στάδιο, εμφανίζεται 2 με 5 μήνες ύστερα από τη στιγμή που κολλά κάποιος, ή 2 με 10 εβδομάδες από την εμφάνιση του πρωτοπαθούς έλκους. Το έλκος, όμως, μπορεί να συνυπάρχει και με το δευτερογόνο στάδιο. Αν υπάρχει και λοίμωξη με AIDS, η κλινική εικόνα μπορεί να αλλοιωθεί.
Μπορεί να υπάρχει πονοκέφαλος, ρίγη, πυρετός, αρθραλγία, μυαλγία, κακουχία και φωτοφοβία. Στη συνέχεια, εμφανίζεται ένα γενικευμένο εξάνθημα με κοκκινίλες που μπορεί να έχει διάφορες μορφές και να μοιάζει με οτιδήποτε από ακμή μέχρι έκζεμα και από ψωρίαση μέχρι μυκητίαση. (δευτερογόνος σύφιλη:ο μεγάλος μίμος). Επίσης, εμφανίζονται στα γεννητικά όργανα τα λεγόμενα «πλατέα κονδυλώματα» που είναι βλάβες που μοιάζουν με κονδυλώματα αλλά είναι πιο επίπεδα, πιο ροζ και πιο ωχρά. Αυτές οι βλάβες είναι γεμάτες από μικροοργανισμούς treponema pallidum και είναι πολύ μολυσματικές. Το εξάνθημα της δευτερογόνου συφιλίδος, εμφανίζεται και στις παλάμες και στα πέλματα. Το εξάνθημα, ονομάζεται «συφιλιδική ροδάνθη» και είναι πολύ μεταδοτικό καθώς οι βλάβες του εξανθήματος, περιέχουν μεγάλο αριθμό μικροβίων. Το σχήμα των βλαβών, είναι δακτυλιοειδές και πολυκυκλικό.
Η δευτερογόνος σύφιλη, μπορεί να προκαλέσει αλωπεκία στο τριχωτό της κεφαλής, είτε διάχυτη είτε με τη μορφή περιγεγραμμένων διάσπαρτων πλακών ( «σκωροφαγομένων»). Επίσης, προκαλείται διόγκωση των λεμφαδένων και του σπλήνα. Στη συνέχεια, προσβάλλεται ο φάρυγγας, τα οστά, οι μήνιγγες του εγκεφάλου, οι νεφροί, η καρδιά και ο προστάτης.
Το δευτερογόνο στάδιο, μπορεί να έρχεται και να φεύγει μεταξύ διαλειμμάτων που ο ασθενής είναι ασυμπτωματκός. Υπάρχει και ένα ενδιάμεσο στάδιο όπου ο ασθενής δεν έχει καθόλου συμπτώματα. (λανθάνουσα σύφιλη).
Αν η δευτερογόνος σύφιλη δεν θεραπευτεί, μεταπίπτει στο τριτογόνο στάδιο, όπου πλέον προσβάλλονται ζωτικά όργανα όπως η καρδιά, οι νεφροί κα ι το νευρικό σύστημα με τελικό αποτέλεσμα τον θάνατο. Ευτυχώς με την θεραπεία και την ενημέρωση, πλέον στις ανεπτυγμένες κοινωνίες δεν παρατηρούνται τέτοιες περιπτώσεις.
Η θεραπεία εκλογής, είναι η ενδομυική ένεση πενικιλλίνης. (μία ένεση σε κάθε γλουτό). Αν κάποιος είναι αλλεργικός στην πενικιλλίνη, μπορεί να πάρει δοξυκυκλίνη (Vibramycin) από το στόμα, δύο φορές/μέρα για 2 εβδομάδες ή έρυθρομυκίνη 500 mg, 4 φορές/μέρα για 2 εβδομάδες. Αν η σύφιλη βρίσκεται σε δευτερογόνο στάδιο, γίνεται ενδομυική έκχυση πενικιλλίνης , μία σε κάθε γλουτό, για 3 συνεχόμενες εβδομάδες. Η ανταπόκριση του ασθενούς στην θεραπεία, ελέγχεται με την διενέργεια των ορολογικών εξετάσεων (εξετάσεων αίματος ) ή των ειδικών τρεπονηματικών αντιδράσεων. (FTA-absorption, RPR). H συνηθέστερη ορολογική αντίδραση είναι η VDRL, οι τίτλοι αραίωσης της οποίας παρακολουθούνται κάθε μήνα μετά από την θεραπεία και αυτή πρέπει σιγά σιγά να αρνητικοποιείται. (αυτό μπορεί να πάρει μερικούς μήνες). Αν τώρα αυτό δε συμβεί ή αν ενώ αρχικά πήγαινε για αρνητικοποίηση μετά ανέβει πάλι, αυτό σημαίνει ότι είτε έχουμε υποτροπή είτε επαναμόλυνση (αν π.χ. ο/η σύντροφος είναι μολυσμένος/η), ή το ανοσοποιητικό είναι πεσμένο (π.χ . σε περίπτωση ύπαρξης άλλων νοσημάτων που προκαλούν ανοσοκαταστολή όπως AIDS, καρκίνος, αναιμία, σάκχαρο ή λήψης φαρμάκων που ρίχνουν την άμυνα του οργανισμού όπως κορτιζόνη, κυκλοσπορίνη). Στη περίπτωση αυτή, η ενδομυική ένεση πενικιλλίνης θα πρέπει να επαναληφθεί.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στην σύφιλη της εγγύου. Μόλυνση μέσω του ωαρίου και του σπερματοζωαρίου, δεν είναι ι εφικτή. Η μόλυνση του εμβρύου γίνεται μόνο μέσω του πλακούντα και μόνο μέσω της μητέρας. Μέχρι τον τέταρτο μήνα , η ωχρά σπειροχαίτη (treponema pallidum) δεν διαπερνά τον πλακούντα. Αν η μητέρα μολυνθεί από τον πέμπτο μήνα και μετά, τότε μολύνεται και το κύημα.
-Αν η μητέρα υποβληθεί αμέσως σε θεραπεία, τότε θα γεννηθεί γερό παιδί.
-Αν η μητέρα μολυνθεί τον πέμπτο μήνα και υποβληθεί σε θεραπεία τον ένατο, τότε και η μητέρα και το παιδί θα αποστειρωθούν από την ωχρά σπειροχαίτη αλλά το παιδί, θα έχει εκτεθεί με αποτέλεσμα να γεννηθεί με τα λεγόμενα «συφιλιδικά στίγματα» που είναι η διάμεση κερατίτιδα τουμ ματιού,
η μέση πυώδης ωτίτιδα (κώφωση) και οι όδοντες του Hutchinson.
Αν η μητέρα δεν κάνει θεραπεία, τότε το παιδί θα έχει και μολυσματική μορφή πρώιμου συγγενούς σύφιλης και συφιλιδικά στίγματα. Αν τώρα η μητέρα μολυνθεί προς το τέλος του τοκετού, (όγδοος μήνας), τότε το παιδί θα έχει εκδηλώσει πρώιμο συγγενή σύφιλη χωρίς συφιλιδικά στίγματα. Τα συμπτώματα της πρώιμου συγγενούς σύφιλης, είναι το εξάνθημα, η ήπατοσπληνομεγαλία, αλλοιώσεις των οστών και των αρθρώσεων πριν από την ηλικία των 2 ετών. Ως την ηλικία των 5 ετών, εμφανίζεται αλλοίωση των οστών και των αρθρώσεων, κώφωση, διάμεση κερατίτιδα.
